Hướng dẫn quy trình xác định độ lún công trình (Chuyên sâu từ A – Z)

Đối với bất kỳ công trình xây dựng nào, từ nhà cao tầng, cầu đường đến các nhà máy công nghiệp, sự ổn định và an toàn luôn là yếu tố được đặt lên hàng đầu. Do đó, việc giám sát và xác định độ lún không chỉ là một yêu cầu kỹ thuật mà còn là một trách nhiệm pháp lý, đảm bảo sự bền vững của tài sản và an toàn cho con người. Bài viết dưới đây, Sao Việt sẽ cung cấp một hướng dẫn quy trình xác định độ lún toàn diện.

Xác định độ lún là gì?

Độ lún công trình là gì?

Độ lún được định nghĩa là sự chuyển dịch theo phương thẳng đứng so với mốc chuẩn ổn định của móng công trình dưới tác động của các yếu tố như: tải trọng bản thân, tải trọng sử dụng và các tác động từ môi trường địa chất xung quanh. Hiểu một cách đơn giản, đó là hiện tượng công trình bị lún xuống theo thời gian.

Cần phân biệt rõ độ lún tổng thể với các hiện tượng biến dạng khác như:

• Lún lệch: Độ lún không đồng đều giữa các vị trí khác nhau của móng.
• Độ nghiêng: Sự xoay của toàn bộ công trình do lún lệch gây ra.
• Chuyển vị ngang: Sự dịch chuyển của công trình theo phương nằm ngang.

>>>Tham khảo: Máy thủy bình

Hình ảnh mô tả hiện tượng độ lún – nền tảng của quy trình quan trắc biến dạng

Tại sao việc xác định độ lún là bắt buộc?

Việc quan trắc và xác định độ lún không phải là một lựa chọn mà là một yêu cầu gần như bắt buộc trong các dự án xây dựng, bởi nó mang lại những giá trị cốt lõi sau:

• Đảm bảo an toàn tuyệt đối: Phát hiện sớm các giá trị lún vượt ngưỡng cho phép giúp chủ đầu tư và đơn vị thi công có phương án gia cố, xử lý kịp thời, ngăn chặn các sự cố đáng tiếc có thể xảy ra.
• Kiểm chứng tính toán thiết kế: Số liệu quan trắc thực tế là bằng chứng khách quan nhất để so sánh và đánh giá sự phù hợp của các tính toán lý thuyết về nền móng và kết cấu.
• Cơ sở pháp lý và nghiệm thu: Báo cáo kết quả quan trắc lún là một phần không thể thiếu trong bộ hồ sơ nghiệm thu, hoàn công, chứng minh công trình đạt tiêu chuẩn chất lượng và an toàn.
• Phục vụ công tác bảo trì dài hạn: Dữ liệu lún được lưu trữ qua các năm giúp theo dõi tình trạng ổn định của công trình, làm cơ sở cho việc lên kế hoạch bảo trì, sửa chữa trong tương lai.

Các tiêu chuẩn quan trọng trong quan trắc lún tại Việt Nam

Để đảm bảo tính thống nhất và pháp lý, mọi quy trình xác định độ lún đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật do nhà nước ban hành. Một số tiêu chuẩn quan trọng nhất mà các kỹ sư cần nắm vững bao gồm:

• TCVN 9360:2012: Quan trắc lún công trình nhà và công trình – Phương pháp đo hình học.
• TCVN 9398:2012: Công tác trắc địa trong xây dựng công trình – Yêu cầu chung.

Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này không chỉ đảm bảo độ chính xác của số liệu mà còn giúp báo cáo kết quả được các cơ quan chức năng công nhận.

Hướng dẫn quy trình xác định độ lún chi tiết qua 5 bước

Một quy trình quan trắc lún chuyên nghiệp luôn được thực hiện bài bản qua các bước sau đây.

Bước 1: Khảo sát, thiết kế và lập phương án quan trắc

Đây là bước nền tảng quyết định sự thành công của toàn bộ công tác. Ở giai đoạn này, kỹ sư trắc địa cần:

• Nghiên cứu hồ sơ: Phân tích kỹ lưỡng hồ sơ thiết kế kết cấu, báo cáo khảo sát địa chất công trình.
• Bố trí hệ thống mốc: Lựa chọn vị trí để xây dựng mốc cơ sở (mốc chuẩn) và mạng lưới các mốc quan trắc (mốc lún). Mốc chuẩn phải đặt ở khu vực ổn định, ít bị ảnh hưởng bởi hoạt động thi công. Mốc quan trắc được gắn trực tiếp vào các vị trí chịu lực chính của công trình như móng, cột, vách cứng.
• Lập phương án: Xây dựng một phương án chi tiết bao gồm sơ đồ lưới mốc, tần suất đo dự kiến cho từng giai đoạn, yêu cầu về độ chính xác, và loại thiết bị sẽ sử dụng.

Bước 2: Xây dựng hệ thống mốc cơ sở và mốc quan trắc

Chất lượng của hệ thống mốc ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả đo.

• Mốc cơ sở (Mốc chuẩn): Thường có cấu tạo bằng bê tông cốt thép, chôn sâu xuống tầng đất ổn định. Tối thiểu phải có 2-3 mốc chuẩn để tạo thành một hệ thống kiểm tra lẫn nhau.
• Mốc quan trắc (Mốc lún): Thường là các bu lông chuyên dụng hoặc các khối bê tông nhỏ được gắn chắc chắn vào kết cấu công trình. Bề mặt mốc phải được thiết kế để đặt đầu mia một cách ổn định.

Bước 3: Lựa chọn thiết bị và tiến hành đo chu kỳ đầu (Chu kỳ 0)

• Máy thủy bình điện tử: Đây là thiết bị quan trọng nhất. Các dòng máy thủy chuẩn điện tử Leica LS10 hay Topcon GM-55 với sai số chỉ ±0.2mm đến ±0.3mm trên 1km đo khép vòng là lựa chọn hàng đầu cho công tác này.
• Mia mã vạch Invar: Loại mia chuyên dụng làm từ hợp kim Invar có hệ số giãn nở vì nhiệt rất thấp, giúp loại bỏ sai số do sự thay đổi nhiệt độ môi trường.
• Phụ kiện khác: Chân máy vững chãi, đế mia ổn định.

Sau khi chuẩn bị xong, đội ngũ kỹ sư sẽ tiến hành đo chu kỳ đầu tiên (chu kỳ 0). Đây là lần đo để xác định cao độ gốc của tất cả các mốc quan trắc trước khi công trình chịu tải trọng lớn, làm cơ sở để so sánh cho tất cả các lần đo sau này.

Thiết bị hiện đại từ Trắc Địa Sao Việt là chìa khóa để xác định độ lún với độ chính xác cao nhất

Bước 4: Thực hiện đo các chu kỳ tiếp theo

Tần suất đo lún phụ thuộc vào quy mô và tiến độ của dự án, thường được thực hiện vào các thời điểm quan trọng như:

• Sau khi thi công xong phần móng.
• Sau khi đổ bê tông mỗi 3 – 5 tầng.
• Khi công trình đạt tải trọng thiết kế.
• Đo định kỳ sau khi công trình đã đi vào sử dụng.

Lưu ý: Quy trình đo các chu kỳ sau phải được thực hiện đồng nhất với chu kỳ 0 (cùng vị trí đặt máy, cùng phương pháp, cùng trình tự) để đảm bảo tính nhất quán và khả năng so sánh của số liệu.

Bước 5: Xử lý số liệu, tính toán và lập báo cáo kết quả

Sau mỗi chu kỳ đo, số liệu thô sẽ được đưa vào phần mềm chuyên dụng để xử lý.

• Tính toán cao độ: Bình sai lưới đo để tính ra cao độ chính xác nhất của các mốc quan trắc tại thời điểm đo.
• Tính toán độ lún: Độ lún của một mốc tại chu kỳ thứ i được tính bằng công thức đơn giản: S(i) = H(0) – H(i)
  • Trong đó: S(i) là độ lún, H(0) là cao độ chu kỳ đầu, H(i) là cao độ chu kỳ đang xét.
• Lập báo cáo: Kết quả được trình bày dưới dạng bảng biểu và biểu đồ, thể hiện rõ giá trị độ lún tích lũy và tốc độ lún theo thời gian. Báo cáo cũng cần có những phân tích, so sánh với giới hạn lún cho phép theo tiêu chuẩn và đưa ra cảnh báo nếu phát hiện bất thường.

Phân tích và trực quan hóa số liệu là bước cuối cùng trong quy trình xác định độ lún

Hướng dẫn quy trình xác định độ lún trên đây đã phác thảo toàn bộ các bước cần thiết để thực hiện công tác quan trọng này. Hãy liên hệ ngay với Máy Trắc Địa Sao Việt để nhận được sự tư vấn chuyên sâu về các giải pháp và thiết bị đo lún phù hợp nhất, giúp đảm bảo sự an toàn và bền vững cho mọi dự án của bạn!

CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI VÀ CÔNG NGHỆ TRẮC ĐỊA SAO VIỆT

• Địa chỉ: Số nhà B20 ngõ 252 Lương Thế Vinh, phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội
• Hotline: 0912 339 513
• Website: https://maytracdiasaoviet.vn/